“Soep zonder ballen”, zo reageert ANBO-bestuurder Liane den Haan na lezing van het regeerakkoord. “We hebben ruim 200 dagen moeten wachten op een som van plussen en minnen, die uiteindelijk slecht uitpakt voor de AOW’ers, mensen met een afbetaald huis en mensen met veel zorgkosten.”
Lees het hele regeerakkoord – Een uitgebreidere analyse volgt.
Hardste klap bij de laagste inkomens
Het vier schijven-systeem wordt in 2019 vervangen door twee schijven; de laagste is 36,9 procent. In 2018 is het laagste tarief voor mensen die de AOW-leeftijd nog niet hebben bereikt 36,55 procent; voor AOW-ers is dat 18,65 procent: het belastingtarief minus de AOW-premie. “AOW’ers kunnen dus een forse klap incasseren, waarbij in de uitwerking onduidelijk is hoe mensen gecompenseerd worden,” zo zegt Den Haan. Daarbij komt de verhoging van het lage BTW-tarief van zes naar negen procent. “Daar hebben lagere inkomens meer last van: zij besteden relatief meer van hun inkomen aan voedingsmiddelen, hulpmiddelen en geneesmiddelen. Het is heel goed dat de middeninkomens profiteren van economische groei, maar niet ten koste van de lage inkomens.” In totaal zou er een lastenverlichting van 5 tot 6 miljard euro verdeeld worden.
Het is ANBO onduidelijk hoe het tijdpad van maatregelen loopt en hoe dat uitwerkt. Bepaalde fiscale maatregelen starten direct – BTW, eigen woning-forfait – sommige maatregelen starten pas later, zoals de twee schijven in de inkomstenbelasting.
Verder staat er in het regeerakkoord niets over de verhoging van de AOW-leeftijd. Een gemiste kans, oordeelt Den Haan. “Zowel werkgevers als werknemers maken zich zorgen over de snelle verhoging. Daar moet het kabinet iets mee.” Een positief punt is het verlengen van de IOW: oudere werkzoekenden kunnen vanaf 62 voor een verlengde uitkering in aanmerking komen.
Huizenmarkt verder op slot
Het invoeren van een aflosboete – door het schrappen van de wet-Hillen, die ervoor zorgt dat het eigen woning-forfait is standaard nihil is wanneer de woning is afbetaald – doet vooral pijn bij mensen met een laag inkomen en een relatief hoge woningwaarde maar feit is dat veel meer woningbezitters er jaarlijks vele honderden euro’s op achteruit gaan. “Maar aangezien verhuizen voor gepensioneerden vaak totaal onhaalbaar is, zitten mensen vast. Door hun overwaarde komen ze, ondanks hun lage inkomen, niet in aanmerking voor sociale huur. En door hun lage inkomen in combinatie met een hoge leeftijd komen ze niet in aanmerking voor een nieuwe hypotheek. Slikken of stikken dus in een huis dat plotseling veel duurder wordt.” Los daarvan maakt Den Haan zich zorgen over de impact op het vertrouwen in de overheid: “een wirwar aan beloften en straf als je doet wat je gezegd wordt.”
De energiebelasting op gas gaat omhoog en die op elektra omlaag. “Voor bezitters van oudere woningen per definitie een min.” De vermogensbelasting wordt realistischer: in box 3 wordt belasting geheven over het werkelijke rendement.
Zorgkosten slechts tijdelijk bevroren
Het eigen risico wordt de komende jaren bevroren op het niveau van 2017: 385 euro per jaar. Die bevriezing is een sigaar uit eigen doos: de zorgpremie zal wel stijgen om het lagere eigen risico te financieren.
Verder wordt er 2,1 miljard euro geïnvesteerd in verpleegzorg, waarvan 1,8 miljard naar de verpleeghuizen gaat en 300 miljoen naar verpleegzorg thuis. “Dit is een gevolg van een Kamerbrede steun voor het nieuwe kwaliteitskader verpleeghuiszorg. Echter, slechts vier procent oftewel 117.000 mensen wonen in een verpleeghuis. De meeste mensen wonen thuis en hebben dáár hulp of zorg nodig. Die 300 miljoen is dus heel mooi, maar wel alleen beschikbaar voor mensen met een WLZ-indicatie (24-uurszorg) en níet voor mensen die lichtere zorg nodig hebben. Ik maak mij daar grote zorgen over.” Verder komt er een uniform Wmo-tarief om de stapeling van kosten tegen te gaan. De vermogensinkomensbijtelling in de WLZ wordt in 2019 gehalveerd, naar vier procent, en komt daarmee weer terug op het tarief van 2012.
